Του Μανώλη Καλουδά
Ούτε ένα, ούτε δύο, αλλά 27 χρόνια (ημι)ανομίας συμπληρώθηκαν στην ιδιωτική τηλεόραση, από το περίφημο καλοκαίρι του 1989 μέχρι χθες, με την πραγματοποίηση του πρώτου διαγωνισμού για χορήγηση τηλεοπτικών αδειών. «Μεταξύ των κριτηρίων για τη χορήγηση και ανανέωση της άδειας συνεκτιμώνται η πληρότητα και η ποιότητα του προγράμματος και η εμπειρία και παράδοση των μετόχων της εταιρείας στα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης ως επίσης και η ιδιότητα του Οργανισμού Τοπικής Αυτοδιοίκησης». (άρθρο 4 του Νόμου 1866/89).
Έτσι απλά, με μια μικρή παράγραφο, η ιδιωτική τηλεόραση (η αλλιώς «μη κρατική τηλεόραση», όπως ονομαζόταν τότε) παραδίδεται από την κυβέρνηση Τζανετάκη στους εκδότες που είχαν «εμπειρία και παράδοση στα Μέσα Ενημέρωσης».
Ο μοναδικός που αντιστάθηκε τότε ήταν ο τότε πρόεδρος της ΔΗΑΝΑ και μετέπειτα Πρόεδρος της Δημοκρατίας, Κωστής Στεφανόπουλος, που κάλεσε την Ολομέλεια της Βουλής «να παρέμβει για να μην δοθούν οι άδειες σε ανθρώπους επικίνδυνους, να ψηφιστεί η διάταξη κατά την οποία απαγορεύεται στους εκδότες να χορηγούνται οι άδειες».
Λίγες εβδομάδες μετά, στις 20/11/1989 βγαίνει στον αέρα το MEGA, με μετόχους την εκδοτική ελίτ της χώρας και πιο συγκεκριμένα τουςΧρήστο Λαμπράκη, Βαρδή Βαρδινογιάννη, Γιώργο Μπόμπολα, Κίτσο Τεγόπουλο και Αριστείδη Αλαφούζο. Στην πρώτη, αυτή, άδεια υπέγραψαν οι υπουργοί της κυβέρνησης Τζανετάκη, Αθανάσιος Κανελλόπουλος, Αντώνης Σαμαράς, Νίκος Κωνσταντόπουλος και Νίκος Γκελεστάθης.
Ακολούθησε την Πρωτοχρονιά του 1990 ο ANT1 – το κανάλι που είχε σχεδιαστεί μέσα από τη συνεργασία του Μίνωα Κυριακού με τον εκδότη του Ελεύθερου Τύπου Αρη Βουδούρη και των εκδοτών της εφημερίδας «Πρώτη» Γιάννης Καλογρίτσα και του περιοδικού «Τηλέραμα», Γιάννη Πουρνάρα.
Η παραχώρηση των αδειών και το σκάνδαλο Αλαφούζου – Μητσοτάκη
Λίγο πριν τις εκλογές του 1993, το ελεγχόμενο από την κυβέρνηση του Κωνσταντίνου Μητσοτάκη, ΕΣΡ, έδωσε τις άδειες εθνικής εμβέλειας (χωρίς να λάβει δραχμή το ελληνικό δημόσιο) σε Mega, ANT1, Star, Seven X (νυν ΣΚΑΪ), New Channel, Κανάλι 29 και τις άδειες τοπικής εμβέλειας σε TV 100, Μακεδονία TV, Telecity και Τηλετώρα.
Είχαν… κοπεί μόνο ο 902 TV του ΚΚΕ και ο ΣΚΑΪ του Γιάννη Αλαφούζου, ο οποίος ασκούσε σκληρή κριτική στον πατέρα του σημερινού προέδρου της Νέας Δημοκρατίας. Για όσους δεν γνωρίζουν ο σημερινός μεγαλομέτοχος του καναλιού του Νέου Φαλήρου είχε πάει τότε στον Υμηττό με σκοπό να εγκαταστήσει κεραίες και βρέθηκε αντιμέτωπος με αστυνομικές δυνάμεις.
Η οικογένεια Αλαφούζου δεν έμεινε, όμως, με σταυρωμένα τα χέρια. Πόσω μάλλον και μετά τη δήλωση του τότε πρωθυπουργού πως ο Γιάννης Αλαφούζος κάνει λαθρεμπόριο πετρελαίου (αθωώθηκε το 1995).
Τρεις μέρες πριν τις εκλογές της 10ης Οκτωβρίου 1993, οι οποίες σηματοδότησαν την επιστροφή τού Ανδρέα Παπανδρέου στον πρωθυπουργικό θώκο, ο Αριστείδης Αλαφούζος παραχώρησε συνέντευξη στην εφημερίδα «Τα Νέα», στην οποία δήλωσε ότι είχε βοηθήσει τη Νέα Δημοκρατία, δίνοντας πολλές φορές χρήματα διά πλαγίων οδών, ενώ αναφέρθηκε συγκεκριμένα σε μια επιταγή ενός εκατομμυρίου δολαρίων την οποία είχε παραδώσει προσωπικά στον κ. Μητσοτάκη.
Αγοραπωλησίες
Το επόμενο διάστημα ξεκινούν οι αγοραπωλησίες τηλεοπτικών σταθμών και συχνοτήτων. Η οικογένεια Βαρδινογιάννη αγόρασε από την οικογένεια Κουρή τη συχνότητα του Καναλιού 29 για να ξεκινήσει το STAR. Με τα λεφτά αυτά ο Κουρής έβγαλε στον αέρα το Κανάλι 5, το οποίο οι νεότεροι έμαθαν ως Alter. Νωρίτερα η οικογένεια Αλαφούζου είχε πουλήσει τον πρώτο ΣΚΑΙ στον Δημητρη Κοντομηνά για να ανοίξει ο Alpha.
Νόμοι που δεν εφαρμόστηκαν ποτέ
Κατατίθεται ο νόμος 2328/95 του Ευάγγελου Βενιζέλου, ο οποίος επιχειρεί για πρώτη φορά να βάλει μια τάξη στο τηλεοπτικό τοπίο. Προβλέπει πολύ αυστηρές διαδικασίες αδειοδότησης και πως οι σταθμοί θα πρέπει να καταβάλλουν στο κράτος το 2% του ετήσιου τζίρου τους, αλλά αφήνει το «παράθυρο» ανοιχτό για ανανέωση των προσωρινών αδειών σε όσους ήδη έχουν, διαιωνίζοντας το πρόβλημα. Οι περισσότερες διατάξεις του νόμου αυτού δεν εφαρμόστηκαν ποτέ.
Πρώτες προσπάθειες διενέργειας διαγωνισμού το 1997 και το 2002
Τα ΜΜΕ αυξάνονται συνεχώς, αρκετά εκ των οποίων επιτίθενται στην κυβέρνηση του Κώστα Σημίτη για το καθεστώς ημιανομίας που απολαμβάνουν οι τηλεοπτικοί σταθμοί. Έτσι, έγινε προκήρυξη διαγωνισμού επί υπουργίας Τύπου, Δημήτρη Ρέππα, 117 αδειών τηλεοπτικών σταθμών, εκ των οποίων οι 6 εθνικής εμβέλειας, 53 περιφερειακής και 58 τοπικής. Κατατέθηκαν, συνολικά, 160 φάκελοι, οι οποίοι έμειναν στα… συρτάρια για μια πενταετία και το 2002 ο διαγωνισμός απλά κηρύχθηκε άγονος από τον τότε υπουργό Τύπου, Χρήστο Πρωτόπαππα, για να προκηρύξει νέο. Σε αυτόν κατατέθηκαν 15 υποψηφιότητες, αλλά δεν έγινε ποτέ. Άλλωστε, μεσολάβησαν οι εκλογές του 2004, που έφεραν στην εξουσία τον Κώστα Καραμανλή.
Κεφάλαιο «Βασικός Μέτοχος»
«Δεν μπορεί 5 νταβατζήδες και ξένα κέντρα να εξουσιάζουν την πολιτική ζωή της χώρας», είπε ο Κώστας Καραμανλής στην ταβέρνα «Μπαϊρακτάρης» το 2004, φράση η οποία συνδέθηκε ίσως περισσότερο από κάθε άλλη με την πρωθυπουργία του.
Η κυβέρνηση Καραμανλή ψηφίζει τον περιβόητο ν. 3310/05 για τον «βασικό μέτοχο» με σκοπό, μεταξύ άλλων, να χτυπήσει τη διαπλοκή των καναλαρχών. Οι τηλεοπτικοί σταθμοί δεν μένουν με τα χέρια κάτω και βγάζουν στα «μανταλάκια» τις ρουσφετολογικές προσλήψεις του Υπουργού Εσωτερικών, Προκόπη Παυλόπουλου και όχι μόνο…
Είναι χαρακτηριστικό πως τη βραδιά εκείνη που ήρθε ο νόμος περί βασικού μετόχου στη Βουλή, την ώρα της ανάγνωσης, έπιασε… κατούρημα σχεδόν όλους τους βουλευτές της ΝΔ.
Καθώς δεν είχε ζητηθεί ονομαστική ψηφοφορία, ο νόμος αναγνώσθηκε και εγκρίθηκε κατά πλειοψηφία χωρίς παρατράγουδα, παρά την ηχηρή εικόνα των άδειων εδράνων της ΝΔ.
Νόμος Ρουσόπουλου
Μετά το «ναυάγιο» ακολούθησε ο νόμος Ρουσόπουλου (3592/2007), ο οποίος προέβλεπε τη «διαδικασία αδειοδότησης των ιδιωτικών τηλεοπτικών σταθμών με την έκδοση υπουργικής απόφασης για τον αριθμό των αδειών, την εμβέλειά τους και το είδος προγράμματος», δεν εφαρμόστηκε ποτέ. Και οι επόμενες κυβερνήσεις, από την κυβέρνηση Παπανδρέου μέχρι την τελευταία Σαμαρά- Βενιζέλου (και Κουβέλη) έδωσαν παρατάσεις και προσωρινές άδειες.
Το ΣΤΕ αποφάνθηκε το 2010 και το 2012 πως τα κανάλια λειτουργούν παρανόμως
Η Ολομέλεια του ΣτΕ (αρ. 3578/2010) κρίνει πως η «επ΄ αόριστον ανοχή της λειτουργίας τηλεοπτικών σταθμών, οι οποίοι ιδρύθηκαν καιλειτούργησαν παρανόμως, αντίκειται προς το Σύνταγμα». Τα κανάλια επισήμως θεωρούνται παράνομα, αλλά συνεχίζουν να λειτουργούν με προσωρινή άδεια, καθώς προετοιμάζεται (μετά και από παρέμβαση της τρόικας) η μετάβαση στην ψηφιακή τεχνολογία.
Νέα απόφαση του ΣτΕ (αρ. 1206/2012), κρίνει οριστικά αντισυνταγματικό τον ν. 2778/99 και όλα δείχνουν ότι η διαδικασία της αδειοδότησης έχει μπει στην τελική ευθεία.
Κεφάλαιο DIGEA
Με ένα άρθρο σε ένα άσχετο με το θέμα νομοσχέδιο (ν. 4208/13 άρθρο 18) του υπουργείου Υγείας (με υπουργό τον Άδωνη Γεωργιάδη) η κυβέρνηση Σαμαρά θεωρεί νόμιμους όλους τους τηλεοπτικούς σταθμούς που εξέπεμπαν εκείνη τη στιγμή και τους εισαγάγει δωρεάν στη μονοπωλιακή (έχοντας ρίξει το «μαύρο» στην ΕΡΤ ) ψηφιακή πλατφόρμα της Digea.
«Οι μη νομιμοποιημένοι τηλεοπτικοί σταθμοί δημιούργησαν την Digea. Πρόκειται για σκάνδαλο που δεν έχει αναδειχθεί πλήρως»,είπε πρόσφατα ο Νίκος Παππάς, αφήνοντας να εννοηθεί πως το όλο το θέμα θα εξεταστεί ενδελεχώς το επόμενο διάστημα.
Διενέργεια διαγωνισμού για πρώτη φορά
Στις 20 Μαΐου προκηρύχτηκε ο διαγωνισμός για τις τηλεοπτικές άδειες, προκειμένου να μπει ένα τέλος στο όλο θέμα. Σύμφωνα με αυτόν θα παραχωρηθούν τέσσερις άδειες και ο λόγος δεν είναι άλλος από τη διαφημιστική πίτα (ύψους περίπου 200 εκατ. ευρώ). Ο διαγωνισμός ξεκίνησε στη ΓΓΕΕ με οχτώ υποψηφίους.
