Το τέλος του παραδοσιακού Τύπου και η ανατολή της νέας δημοσιογραφίας

@Οι γερμανικοί Financial Times κυκλοφόρησαν χθες για τελευταία φορά στα περίπτερα και η Frankfurter Rundschau δεν τα πηγαίνει καλά. Πίσω από αυτό, υπάρχει κάτι πολύ περισσότερο από το Διαδίκτυο, γράφει στο Der Spiegel ο γκουρού των μέσων μαζικής ενημέρωσης Sascha Lobo: οι ειδήσεις γίνονται ολοένα και πιο άμεσες. Η έννοια ενός ολοκληρωμένου, πλήρους άρθρου είναι ξεπερασμένη. Ο θάνατος των έντυπων μέσων ενημέρωσης στη Γερμανία φαίνεται να έχει αρχίσει και προφανώς η περιοχή των θυμάτων ποικίλει: από τα αριστερά (Frankfurter Rundschau) προς το κέντρο (Financial Times Deutschland) – από τα υψηλότερα κλιμάκια, όπως το επιχειρηματικό περιοδικό Impulse, ως τα χαμηλότερα όπως το lifestyle περιοδικό Prince, το οποίο θα πωλείται αποκλειστικά online από τον Ιανουάριο του 2013. Η συζήτηση σχετικά με τα αίτια, καθώς και τα συμπεράσματα που πρέπει να εξαχθούν, είναι έντονη και επαναφέρει στο επίκεντρο την διεθνή κρίση του Τύπου. Συχνά έχει να κάνει με τα επιχειρηματικά μοντέλα, τις εφημερίδες και φυσικά το Διαδίκτυο. Παραβλέπετε όμως το πώς η έννοια των ειδήσεων έχει αλλάξει, είτε είναι τυπωμένη είτε εικονοποιημένη, κι αυτό αποτελεί μια εξέλιξη μεγαλύτερη ίσως και από το Διαδίκτυο. Το ελληνικό «τα πάντα ρεί» δεν πρέπει να εκληφθεί σα μια δήλωση, αλλά ως ένα εγερτήριο σάλπισμα. Οι γραπτές ειδήσεις, είτε σε έντυπη μορφή, είτε μέσω του Διαδικτύου, έρχονται με τη μορφή του άρθρου, που είναι ο συνήθης τρόπος με τον οποίο καταναλώνονται. Ίσως, όμως, αυτό να αλλάξει. Ίσως δεν είναι η έντυπη εφημερίδα, αλλά η στατική κάλυψη και η έννοια ενός ολοκληρωμένου ειδησεογραφικού άρθρου που βρίσκεται στο επίκεντρο της κρίσης.
@Ο υπέροχος κόσμος των ειδήσεων Ένα ειδησεογραφικό άρθρο, ανεξάρτητα από το μέσο, δεν είναι πλέον αρκετό για να περιγράψει τον κόσμο. Το τέλος του ειδησεογραφικού στιγμιότυπου επίκειται και τα μέσα μαζικής ενημέρωσης που έχουν ειδικευτεί σε στιγμιότυπα, τόσο online όσο και offline, θα υποφέρουν από την εξαφάνισή του. Όταν ο ίδιος ο Μπαράκ Ομπάμα κάνει tweet για να πει ότι έχει κερδίσει τις εκλογές, κάνει το αμιγώς τεκμηριωμένο ρεπορτάζ να μοιάζει λίγο πενιχρό. Αυτό αλλάζει πλήρως τον ρόλο των εφημερίδων. Είναι δύσκολο να πουμε εάν οι εφημερίδες θα τα καταφέρουν μέρα με τη μέρα. Εξαρτάται λιγότερο από τη φύση του χαρτιού και περισσότερο από το γεγονός ότι μεγάλα τμήματα του μηχανισμού των ημερησίων εφημερίδων ειδικεύονται στη σύλληψη απλώς δημοσιογραφικών στιγμιότυπων – ειδήσεων. “Φέρε μου την είδηση” λέει ο αρχισυντάκτης στον συντάκτη , αλλά στο μεταξύ το διαδίκτυο και τα social media βοούν από αυτήν. Για παράδειγμα, ότι την είδηση θανάτου του Μπιν Λάντεν στο Πακιστάν πρώτος την μετέδωσε μέσω του Twitter ένας πολίτης, ενώ σημαντική ήταν η συνεισφορά των νέων ψηφιακών μέσων στην μεγάλη φυσική καταστροφή της Φουκουσίμα στην Ιαπωνία (σεισμός-τσουνάμι-πυρηνικό ατύχημα), όταν οι πληροφορίες και οι αναφορές των πολιτών έδωσαν μια πληρέστερη εικόνα για τα συμβάντα σε πραγματικό χρόνο. Είναι συναρπαστικό λοιπόν το ερώτημα του τι θα προκαλέσει η αμείλικτη πίεση της ροής ειδήσεων στο Διαδίκτυο. Όπου οι ειδήσεις παρουσιάζονται πλέον ζωντανά και η κλασική μορφή του άρθρου περνά στην ανυπαρξία. Μην λοιπόν πυροβολείτε τον ρεπόρτερ. Αυτή ίσως να είναι η τελευταία δουλειά του.

@ Τα ΜΜΕ στην εποχή της μεταβιομηχανικής δημοσιογραφίας Η επί παντός του επιστητού αρθρογραφία των ιστολογίων (blogging), η συμμετοχική παραγωγή ειδήσεων από ένα πλήθος εθελοντών (crowdsourcing), η δημιουργία άρθρων απευθείας από τους ίδιους τους ηλεκτρονικούς υπολογιστές (computer-generated news) και πολλές άλλες καινοτομίες που προωθούν τα νέα ηλεκτρονικά μέσα ενημέρωσης, μεταβάλλουν συνεχώς το παραδοσιακό δημοσιογραφικό τοπίο. Όμως δεν μπορούν να αντικαταστήσουν τους επαγγελματίες δημοσιογράφους, ιδίως όσον αφορά την αναζήτηση και την αξιολόγηση των σημαντικότερων ειδήσεων. Αυτό είναι το κεντρικό μήνυμα μιας νέας μεγάλης μελέτης που έδωσε στη δημοσιότητα το Κέντρο Tow για την Ψηφιακή Δημοσιογραφία του πανεπιστημίου Κολούμπια των ΗΠΑ, με τίτλο «Μετα-Βιομηχανική Δημοσιογραφία». Η έκθεση επισημαίνει ότι η τεχνολογία έχει οδηγήσει σε μια πραγματική έκρηξη των διαθέσιμων πληροφοριών, κάτι που έχει συνέπειες (οικονομικές και άλλες), τόσο αρνητικές όσο και θετικές, για τη δημοσιογραφία. Όμως, όπως υπογραμμίζει, θα υπάρχουν πάντα δημοσιογραφικά πεδία, ιδίως στον τομέα του ρεπορτάζ, όπου οι επαγγελματίες δημοσιογράφοι θα είναι αδύνατο να αντικατασταθούν από ερασιτέχνες ή από τις μηχανές. Οι συγγραφείς της έκθεσης θεωρούν ότι «δεν υπάρχει περίπτωση να διατηρηθεί ή να αποκατασταθεί η μορφή της δημοσιογραφίας, όπως έχει εξασκηθεί κατά τα τελευταία 50 χρόνια». Παράλληλα, όπως λένε, οι αλλαγές λόγω της τεχνολογίας έχουν οδηγήσει σε πτώση της ποιότητας των ειδήσεων, τουλάχιστον στις ΗΠΑ. Εκτιμούν μάλιστα ότι στο μέλλον τα πράγματα θα χειροτερεύσουν κι άλλο, προτού βελτιωθούν.